Trong xã hội, “rửa tiền” là hành vi phạm tội nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tài sản. Trong đời tu, dĩ nhiên không tồn tại hình thức tội phạm kinh tế có cấu trúc như vậy. Tuy nhiên, một hiện tượng tinh vi và tế nhị hơn có thể xảy ra: dùng tiền bạc hoặc tài sản của cộng đoàn để biếu tặng người ngoài, rồi khi được tặng lại thì xem những món quà đó như tài sản riêng.
Đây là hình thức “rửa tiền thiêng liêng” – không theo nghĩa pháp lý, nhưng theo nghĩa đạo đức và thiêng liêng: dùng cái “chung” để làm lợi cho “riêng”, biến của cộng đoàn thành của cá nhân mà không nói ra. Hành vi này không chỉ vi phạm kỷ luật bề ngoài, mà còn làm tổn thương linh đạo, đức ái và căn tính của đời thánh hiến.
I. Bản chất của hành vi: lấy danh nghĩa chung để phục vụ riêng
Hành vi dùng tài sản của dòng tu để biếu tặng người ngoài, với ý ngầm là tạo mối quan hệ cá nhân và nhận lại “quà báo đáp” như của riêng, có ba đặc điểm:
Dùng tài sản chung vào mục đích riêng – vi phạm nguyên tắc căn bản của đời sống cộng đoàn.
Che giấu quyền sở hữu thật – biến của chung thành của riêng mà không minh bạch.
Hình thành mối quan hệ lợi ích – không dựa trên đức ái hay sứ vụ, mà trên trao đổi ngầm.
Bề ngoài tưởng như là “biếu tặng vì tình nghĩa”, nhưng thực chất lại là một tiến trình tâm lý – đạo đức nguy hiểm: lợi dụng cộng đoàn để xây dựng lợi ích cá nhân.
II. Tác hại đối với bầu khí cộng đoàn
-
Làm tổn thương sự tín nhiệm giữa các chị em
Đời tu chỉ có thể đứng vững khi mỗi thành viên tôn trọng của chung và minh bạch trong sử dụng tài sản. Một khi có người lén lút lấy tài sản chung cho mục đích riêng, sự tín nhiệm lập tức bị rạn vỡ:
Các chị em mất lòng tin vào nhau.
Bầu khí nghi ngờ lan rộng.
Khó xây dựng sự đơn sơ, chân thật trong tương quan.
Cộng đoàn mất đi vẻ đẹp của đời sống hiệp thông – vốn là dấu chỉ của sự hiện diện Thiên Chúa.
-
Tạo sự bất công và chia rẽ ngầm
Người này có đồ dùng riêng nhờ “quà báo đáp”, người kia không có gì.Người này được ưu ái từ các ân nhân nhờ quà tặng từ của chung, người kia bị bỏ lại phía sau.
Từ đó, cộng đoàn hình thành những so sánh, dị nghị, thậm chí ghen tị. Dù không nói ra, nhưng sự bất bình âm ỉ khiến đời sống huynh đệ suy giảm.
-
Làm lệch lạc giá trị của đời tu
Đời tu được xây dựng trên sự đơn sơ, khó nghèo và tách khỏi tinh thần hưởng thụ. Khi tài sản cộng đoàn bị biến thành tài sản riêng một cách tinh vi, đời tu trở nên:Ít đơn sơ hơn,
Ít khó nghèo hơn,
Và đầy tính “sở hữu” hơn.Cộng đoàn dễ rơi vào não trạng vật chất: ai có gì, ai được tặng gì, ai có quan hệ với người nào. Điều này hoàn toàn trái ngược với tinh thần Tin Mừng.
III. Tác hại đối với đời tu cá nhân
-
Làm suy giảm đức khó nghèo và tinh thần từ bỏ
Bản chất lời khấn khó nghèo không chỉ là “không giữ của riêng”, nhưng là đặt tự do của mình vào sự quan phòng của Thiên Chúa và sự hướng dẫn của cộng đoàn.Khi một tu sĩ tìm cách lách quy luật để có của riêng, tâm hồn họ rơi vào tình trạng sở hữu và lệ thuộc vào đồ vật.
Họ đánh mất sự tự do nội tâm – điều quý nhất của người tu sĩ.
-
Làm suy thoái động lực ơn gọi
Ơn gọi không sinh ra từ vật chất, nhưng từ tình yêu Chúa.
Khi một tu sĩ đặt tâm vào chuyện tích lũy cá nhân, họ dễ rơi vào:
Chủ nghĩa vị kỷ,
Ham thích tiện nghi,
Đặt sở hữu trên sứ vụ.
Động lực tu trì dần mờ nhạt và đời tu trở nên nặng nề, không còn là niềm vui tự hiến.
-
Gây tê liệt đời sống thiêng liêng
Sự không ngay chính, dù nhỏ, luôn làm lương tâm mất bình an. Người tu sĩ sẽ tìm cách biện minh:“Món này người ta cho riêng mình mà!”
“Dòng có nhiều, thiếu gì!”
“Ai cũng làm vậy cả.”Nhưng chính những biện minh đó làm lương tâm chai lì, khiến đời sống thiêng liêng thiếu chiều sâu, và khó nghe được tiếng Chúa.
IV. Tác hại đối với sứ vụ và uy tín của dòng
Người ngoài rất nhạy trong việc quan sát cách tu sĩ sống khó nghèo.
Khi thấy các tu sĩ có nhiều đồ riêng, xa hoa, hoặc có những món quà từ “các mối quan hệ ngầm” mà họ không hiểu rõ, họ dễ:
Nghi ngờ sự trong sạch của đời tu,
Hoài nghi mục tiêu thật của cộng đoàn,
Mất lòng tin vào chứng tá Tin Mừng.
Uy tín dòng tu không chỉ được xây bằng công trình lớn, mà trước hết bằng đời sống khó nghèo thực sự.
V. Lời khấn khó nghèo – con đường chữa lành và thanh luyện
Lời khấn khó nghèo không nhằm lấy đi tự do của người tu, nhưng là giúp họ:
-
Sống tự do khỏi mọi của cải
Khi sống lời khấn cách trung thực, người tu sĩ tìm thấy sự nhẹ nhõm: không phải lo nghĩ tích lũy, không bận tâm giữ gìn, không phải “giữ mối quan hệ để được cho quà”.
-
Sống minh bạch và hiệp thông
Người tu sĩ khó nghèo thực sự sẽ:
Xin phép khi nhận đồ,
Trình bày minh bạch với bề trên,
Không giữ lại những món quà giá trị cho cá nhân,
Luôn ý thức: tất cả là để phục vụ sứ vụ và cộng đoàn.
Minh bạch là ánh sáng giúp cộng đoàn tránh chia rẽ và giữ sự tín nhiệm.
-
Trở về với sự đơn sơ Tin Mừng
Sống khó nghèo là chọn “ít hơn để yêu nhiều hơn”, “ít của cải hơn để giàu ân sủng hơn”.
Người tu sĩ nghèo khó là người:
Tha thiết với Thiên Chúa hơn với vật chất,
Tìm niềm vui ở tình huynh đệ, không ở sở hữu,
Tự do để yêu thương, phục vụ và cho đi.
-
Làm chứng cho một đời tu trong sạch và đáng tin
Sự trong sáng trong quản lý tài sản là một chứng tá mạnh mẽ.Khi tu sĩ sống nghèo thật sự, thế giới nhìn thấy:
Sự khác biệt của đời tu,
Tính đáng tin của cộng đoàn,
Và sức hấp dẫn của một đời sống không bị chi phối bởi vật chất.
KẾT LUẬN
Việc dùng của chung để xây thao lợi ích cá nhân, dù tinh vi hay nhỏ bé, là hành vi làm thương tổn phẩm chất của đời thánh hiến. Nó phá vỡ bầu khí cộng đoàn, làm méo mó đức khó nghèo, ảnh hưởng đến ơn gọi, và làm suy yếu chứng tá Tin Mừng.
Lời khấn khó nghèo chính là phương thế để thanh luyện và bảo vệ trái tim người tu sĩ khỏi sự chiếm hữu. Khi sống khó nghèo cách trung thực, người tu sĩ trở nên:
Tự do,
Đơn sơ,
Minh bạch,
Và hoàn toàn thuộc về Thiên Chúa.
Điều này không chỉ giữ gìn sự trong sáng của cộng đoàn, mà còn làm cho đời tu thực sự trở thành “dấu chỉ Nước Trời” giữa thế giới nhiều tính toán và hưởng thụ hôm nay.
